Holybreak - Sanktuarium Przemienienia Pańskiego w Nowym Sączu

Sanktuarium Przemienienia Pańskiego w Nowym Sączu

plac Kolegiacki 1, 33-300 Nowy Sącz

Sanktuarium Pańskie

UDOSTĘPNIJ

ZAPISZ

Źródło: Wikimedia Commons

Wnętrze bazyliki

Źródło: Wikimedia Commons

Ołtarz główny

Źródło: Wikimedia Commons

O sanktuarium:

Bazylika kolegiacka św. Małgorzaty w Nowym Sączu – kościół w Nowym Sączu posiadający tytuł bazyliki mniejszej, siedziba Kapituły kolegiackiej w Nowym Sączu. Historia: Kościół pochodzi z przełomu XIII / XIV wieku. W roku 1448 podniesiony przez biskupa krakowskiego Zbigniewa Oleśnickiego do rangi kolegiaty. W trakcie XV-wiecznych przebudów powstały m.in. dwie wieże: północna (1460 r.) i południowa (ukończona w 1507 r., z fundacji biskupa krakowskiego Jana Konarskiego). Ta druga, ze względu na błędy konstrukcyjne grożąca zawaleniem, została rozebrana około 1580 r. i ponownie odbudowana w stylu pełnego renesansu. Ponieważ pełniła ona funkcję dzwonnicy, zawieszono na niej cztery dzwony: potężny „Michał Archanioł” (największy w Małopolsce po „Zygmuncie”) i mniejsze – „św. Jan”, „św. Małgorzata” i „św. Marcin”. Dalsze istotne zmiany w wyglądzie kościoła pojawiły się w wyniku dobudowy kaplic: św. Jakuba (prawdopodobnie na przełomie XV i XVI w.) oraz Wniebowzięcia Matki Bożej (druga połowa XVI w.). Przebudowy te doprowadziły do zatarcia dawnych cech stylowych. Dzwony kościelne zostały zarekwirowane przez Austriaków na cele wojenne 10 października 1916 r.; podobnie postąpili Niemcy z dwoma nowymi dzwonami w roku 1941. W okresie międzywojennym rozpoczęto odnowę i częściową rekonstrukcję dawnego wyglądu kościoła. W latach 1955-59 nastąpiła przebudowa wież, nadająca im dawny wygląd; w latach 1969-73 przebudowano wnętrza. W 1992 r. papież Jan Paweł II nadał kościołowi tytuł bazyliki mniejszej. Architektura i wnętrze: Budynek kościoła posiada elementy gotyckie i barokowe. W jego skład wchodzi fasada barokowa z dwiema wieżami, nawa główna poprzedzona kruchtą łączącą wieże, po jej bokach kaplice. Najstarszym malowidłem jest fragmentaryczna (odkryta w roku 1970) gotycka polichromia z 1360 r. na południowej ścianie prezbiterium, przedstawiająca sceny męczeństwa i ukrzyżowania. W ołtarzu głównym znajduje się obraz z kręgu Veraicon – wizerunek Przemienienia Pańskiego, pochodzenia włoskiego, datowany na XV wiek, przeniesiony tu w 1785 r. Ponadto wyposażenie wnętrza stanowią m.in.: figura Madonny z Dzieciątkiem z XIV wieku, fryz z płaskorzeźb apostołów przywieziony po bitwie grunwaldzkiej, trzy portale gotyckie z XV wieku, chrzcielnica z 1557 roku, ołtarz główny i dwa boczne, późnorenesansowe z XVII wieku, w nawie dwa rokokowe ołtarze boczne. Organy 34-głosowe wykonał Włodzimierz Truszczyński z Warszawy. Kościół w swojej pierwotnej gotyckiej postaci posiadał układ dwunawowy z trzema filarami ustawionymi na osi świątyni. Rozwiązanie takie było dosyć rzadko stosowane ze względu na ograniczenie funkcjonalności i sprzeczność z zasadami klasycznej kompozycji architektonicznej, uznającej za błąd ustawianie podpór na osi budowli. Układ ten nie zachował się – podpory zostały usunięte podczas przebudowy, a pierwotne sklepienia nad nawami zastąpiono najpierw płaskim stropem drewnianym, a następnie stropem żelbetowym podczas gruntownej przebudowy w latach 70. XX w. W przyziemiu północnej wieży kolegiaty zachowały się drzwi, na których w 1617 r. podpisało się czterech hejnalistów miejskich. Napis ten - znany z rysunku Stanisława Wyspiańskiego - dziś jest już słabo czytelny.

Czytaj więcej

Cudowny obraz: Obraz Cudownego Oblicza Pana Jezusa

W odróżnieniu od wielu innych cudownych wizerunków czy też figur, sądecki obraz Przemienienia Pańskiego nie jest związany z jakimś żadnym szczególnym i nadzwyczajnym wydarzeniem, które mogłoby pretendować do miana praprzyczyny w powstaniu kultu. Nie można jednak pominąć w tym opracowaniu wspomnienia dwóch wydarzeń, które miały miejsce w XVII wieku, a które mogły i rzeczywiście wpłynęły na kształt późniejszego rozwoju tegoż kultu. Pierwszym z nich jest cudowne ocalenie Obrazu Przemienienia Pańskiego podczas pożaru, który miał miejsce w roku 1611. W czasie tego pożaru, chyba jednego z najtragiczniejszych dla miasta, sam Obraz nie ucierpiał prawie wcale, gdyż tylko na czole miały pozostać ślady od ognia, widoczne jakby zmarszczki. Jak się przypuszcza fakt ten musiał spotęgować kult tego Wizerunku. Drugim wydarzeniem jest wspomniane już wyżej cudowne uzdrowienie Konstantego Lubomirskiego, hrabiego na Wiśniczu i Jarosławiu, podczaszego wielkiego Koronnego i starosty grodowego sądeckiego, który jako wotum wdzięczności za powrót do zdrowia ufundował w 1654 r. kaplicę murowaną Przemienienia Pańskiego obok kościoła OO. Franciszkanów i tam właśnie wtedy umieszczono Obraz. Czymś, co w sposób naturalny powoduje rozwój kultu i nadaje mu cechę żywotności, są cudowne wydarzenia związane z przedmiotem kultu. Czczony w omawianym Obrazie Chrystus Pan w tajemnicy Przemienienia na górze Tabor wsławił ten Wizerunek poprzez 18 zatwierdzonych urzędowo cudownych łask, które wierni otrzymali pomiędzy 1611 a 1763 rokiem. Dzięki temu burmistrz, rajcy i ławnicy Nowego Sącza w imieniu miasta zatwierdzili wiarygodność cudownego obrazu osobnym aktem dnia 13 czerwca 1767 r. Kiedy w roku 1785 Obraz przeniesiono do sądeckiej fary jego kult niespodziewanie upadł. W żaden sposób nie był on wówczas eksponowany, gdyż, jak pisze J. Sygański, "nawet nie miał osobnego ołtarza, lecz wisiał zapylony na ścianie kościoła". Wydarzeniem szczególnym, które wywarło wpływ na rozwój kultu było nadanie przez papieża Grzegorza XVI w dniu 20 sierpnia 1854 r. odpustu zupełnego tym wszystkim, którzy w uroczystość Przemienia Pańskiego, przypadającą w dniu 6 sierpnia, wypełnią zwykłe warunki dla jego uzyskania (źródło: bazylika.org.pl).