Holybreak - Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej we Wrocławiu

Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej we Wrocławiu

ul. Katedralna 4, 50-328 Wrocław

Sanktuarium Maryjne

UDOSTĘPNIJ

ZAPISZ

O sanktuarium:

Pierwotny romański kościół i klasztor zostały prawdopodobnie ufundowane przez palatyna Piotra Włosta, jego żonę księżniczkę Marię i ich syna Świętosława w 1. połowie XII wieku i ukończone przed 1148 (wedle niektórych źródeł już w 1133). Zapewne po 1150 przybyli na Piasek kanonicy regularni. Romański kościół o długości zewnętrznej ok. 35 m był znacznie mniejszy od obecnego gotyckiego, i nieco mniejszy od powstałej w podobnym czasie katedry walterowskiej na Ostrowie Tumskim. Znajdował się w miejscu, w którym przy obecnym rzucie kościoła jest środkowa część nawy głównej i nawy południowej. Kościół zbudowany był z granitu, miał krótki transept i wydłużone prezbiterium, węższe od naw lub nawy[3], z kaplicami z obu stron i kryptą. Od zachodu znajdowały się dwie wieże z emporą pomiędzy nimi. Jeszcze w XIII w. wydłużono w konstrukcji ceglanej prezbiterium w kierunku wschodnim o około 10 m. W tej postaci romański kościół przetrwał zapewne do roku 1334. W miejscu opisanej powyżej świątyni wzniesiono od 1334–1375 nową gotycką trójnawową halę bez transeptu m.in. według planów mistrza Pieszki. Budowę zainicjował opat Konrad z Oleśnicy, kościół został zaś konsekrowany w 1369 przez biskupa Przecława. Sklepienia wykonano w latach 1386–1395. W 1430 ukończono wieżę południową; północna pozostała nieukończona. Pierwotny gotycki hełm z galerią obronną został zastąpiony później barokowym, ten zaś spłonął jeszcze 28 lub 30 stycznia 1730 i został zastąpiony tymczasowym daszkiem namiotowym, którego forma zachowała się do dziś. W 1390 ukończono pierwszą z kaplic bocznych - Świętej Rodziny, zaś w 1666 zbudowano wedle projektu Antonio Caldina kaplicę św. Krzyża – najstarszy obiekt barokowy we Wrocławiu. W pożarze z 1730 poza hełmem spłonął dach korpusu kościoła, odbudowany w 1732. Kolejne pożary, z 1763 i 25 maja 1791 spowodowały kolejne, później odbudowywane, uszkodzenia dachu. Architektura kościoła prezentuje formy gotyku redukcyjnego, jest zwarta i masywna. Zbudowany z cegły kościół jest halą z dwiema wieżami w elewacji zachodniej, z czego ukończono tylko południową, północna zaś nie wznosi się ponad poziom murów naw. Nie wyodrębnione w bryle prezbiterium na przedłużeniu nawy środkowej było pierwotnie oddzielone od niej przez kamienne lektorium. Od wschodu posiada ono zakończenie czworoboczne, a sięgające zakończenia prezbiterium nawy boczne są zamknięte trójbocznie. Sklepienia powstały w swoistej adaptacji systemu wiązanego. Nad nawą główną liczącą łącznie z prezbiterium i przęsłem międzywieżowym siedem przęseł zbudowano sklepienia gwiaździste, a pomiędzy wieżami sklepienie krzyżowo-żebrowe. Nawy boczne przekryte są sklepieniami trójdzielnymi o dziewięciu tarczach w każdym przęśle. Dzięki temu elewacja północna posiada gęsty rytm przypór, występujących dwa razy częściej, niż filary nawy głównej. Elewacja zachodnia jest całkowicie płaska, bez skarp, brak także szczytu. Zdobienia ograniczają się do płaskorzeźbionego portalu z takąż wimpergą. Cała świątynia liczy 78 m długości, 25 m szerokości, 23,8 m wysokości wnętrza. Do nawy południowej przylega w jej wschodniej części czteroprzęsłowa zakrystia. Trzy nawy kościoła nakryte są wspólnym dwuspadowym dachem. Kościół początkowo posiadał trzy równoległe dachy, osobne dla naw, z kamiennymi koszami pomiędzy nimi, o czym świadczą ich pozostałości odkryte w czasie przedwojennych renowacji. Wysokość kościoła do kalenicy wynosi 41 m. Wieże nakryte są daszkami namiotowymi. Przeważająca część dawnego wyposażenia kościoła uległa zniszczeniu w 1945. Z bogatej niegdyś dekoracji malarskiej wnętrza zachowały się tylko nieliczne pozostałości. Już w 1666 usunięto witraże, osadzone niegdyś w kamiennych maswerkach - obecne witraże powstały w okresie powojennej odbudowy. W przyziemiu wieży znajduje się bogato zdobiona późnogotycka kamienna chrzcielnica z lat 1464–1472. Do kamiennego detalu architektonicznego wnętrza zaliczają się ponadto rzeźbione konsole, na których oparte są sklepienia oraz znajdujące się poniżej ustawione na dalszych konsolach pełnopostaciowe przedstawienia aniołów i proroków pod baldachimami. Z początkowej romańskiej świątyni pozostały natomiast nieliczne spolia, przede wszystkim tympanon fundacyjny umieszczony obecnie nad wejściem do zakrystii, stanowiący cenne źródło ikonograficzne. Przy filarach umieszczono liczne drewniane ołtarze pochodzące ze zniszczonych kościołów śląskich. W kościele znajduje się też barokowy (XVII wiek) obraz Matki Boskiej Zwycięskiej, przywieziony po II wojnie światowej z Mariampola k. Stanisławowa na Podolu, koronowany w 1989. W kaplicy w przyziemiu zachodniego skrzydła budynku poklasztornego, dostępnej z południowej nawy kościoła wystawiona jest ruchoma szopka, przyciągająca przez cały rok turystów, a zwłaszcza najmłodszych. Brat Roger z Taizé prowadził w 1991 modlitwy w kościele NMP na Piasku, co upamiętnia odsłonięta 23 sierpnia 2005 tablica wmurowana w elewację.

Czytaj więcej

Cudowny obraz: Matka Boża Zwycięska

Wielu badaczy uważa, że początki tej ikony sięgają XVI wieku, a jej malarz inspirował się pracami słynnego malarza Rafaela Santi. Inni sądzą, że dzieło jest wcześniejsze, natomiast H.H. Hoffman uważał, że zostało namalowane przez bizantyjskich mistrzów. Obraz umieszczany był w polowej kaplicy hetmana Stanisława Jana Jabłonowskiego podczas bitew pod Chocimiem (1673), Żurawnem (1676) i Wiedniem (1683), a także w trakcie kolejnych kampanii na Wołyniu, Podolu i Bukowinie. Z racji bitewnych zwycięstw, jakie odnosili żołnierze Jabłonowskiego, Matce Bożej z ikony zaczęto dodawać przydomek hetmańskiej, rycerskiej oraz zwycięskiej. Po wojnach Jabłonowski umieścił ją w swoim nowym zamku w Mariampolu. Ikona miała strzec mieszkańców od nieszczęść i stanowić umocnienie przed złem, z czasem stała się symbolem miasta, także w jego herbie znalazło się wyobrażenie Matki Boskiej z Dzieciątkiem Jezus. Wnuk hetmana, Jan Kajetan Jabłonowski, w 1721 r. umieścił ikonę w nowo wybudowanym drewnianym kościele Świętej Trójcy. W 1733 r. Matka Boża na ikonie miała płakać. Po tym wydarzeniu został wybudowany nowy, kamienny kościół, gdzie został umieszczony obraz. Ikona nie tylko przyciągnęła żołnierzy, ale także mieszkańców, dzięki cudom jakie miały się dziać, za sprawą modlitw przed nią zanoszonych. Z czasem miało dochodzić do uzdrowień chorych oraz nawróceń grzeszników i pogan. Ikona została oficjalnie ogłoszona jako cudowna (cudami słynąca) w 1737 r. Wiadomość o cudownym obrazie w Mariampolu rozeszła się po całej Europie. Żona Jana Kajetana Jabłonowskiego, Teresa z Wielhorskich, ofiarowała srebrną koronę i suknię, którymi przyozdobiono ikonę. W latach 1752–1788 ksiądz Wojec Bilinsky ofiarował srebro i klejnoty do ikony.